Helpt glucosamine bij gewrichtspijn?

Thijs (gepromoveerd arts)

In Nederland hebben veel mensen last van hun botten, gewrichten en spieren. Hierbij kunnen ze veel pijn ervaren en beperkt worden in hun dagelijkse activiteit. Deze aandoeningen van het bewegingsapparaat worden vaak veroorzaakt door meerdere factoren. Volgens cijfers van het RIVM stijgt het aantal mensen met gewrichtspijn de afgelopen jaren aanzienlijk, mede door de toenemende vergrijzing. Daarom zoeken steeds meer mensen naar oplossingen om deze pijn te verlichten. Eén optie die sommige mensen kiezen is het gebruik van het supplement glucosamine. Hiervan wordt beweerd dat het gewrichten gezond houdt en gewrichtspijn kan verminderen. In dit artikel zoeken wij uit wat het wetenschappelijk bewijs is voor deze beweringen.

Hoe ziet een gewricht eruit?

Een gewricht is een verbinding tussen twee botten waarin beweging mogelijk is. In het lichaam bevinden zich grotere gewrichten, zoals de schouders en heupen maar ook kleinere gewrichten zoals de gewrichtjes in de handen, voeten en tussen de ruggenwervels.

Er zijn ook veel verschillende soorten gewrichten, die elk andere bewegingen kunnen maken. Zo kan een knie buigen en strekken (scharniergewricht) en kan een schouder alle kanten op bewegen (kogelgewricht). Dit zijn beide voorbeelden van een synoviaal gewricht. Kenmerkend voor deze gewrichten is dat er een gewrichtsholte aanwezig is die gevuld is met een stroperige vloeistof (synoviale vloeistof). De botuiteinden zijn bedekt met kraakbeen en het gewricht wordt bij elkaar gehouden door omliggende structuren, die bestaan uit een kapsel, banden, spieren en pezen.

Afbeelding 1. De opbouw van een (synoviaal) gewricht

Bron: Wikipedia.

Wat zijn gewrichtsklachten?

Soms raken één of meerder onderdelen van een gewricht beschadigd waardoor klachten ontstaan. Dit kunnen de spieren, het kraakbeen, het gewrichtskapsel of het bot zelf zijn. Veel voorkomende oorzaken van gewrichtsklachten zijn onder andere:

Een kneuzing, verdraaiing of verrekking: ontstaan meestal ten gevolge van een verkeerde beweging tijdens het bewegen/sporten. Vaak raken hierbij de spieren, pezen en/of kapsels beschadigd, waardoor klachten ontstaan. Soms kan er ook sprake zijn van schade in het gewricht. Denk bijvoorbeeld aan een voetballer die zijn knie verdraaid en daarmee het kraakbeen beschadigd of zelfs zijn kruisbanden afscheurt.

Overbelasting: Het overbelasten van een gewricht kan bijvoorbeeld ontstaan door (te) zware belasting of veel herhalingen. Zo kan veel hardlopen soms zorgen voor knieklachten. Andere voorbeelden zijn bijvoorbeeld een tenniselleboog of “Repetitive Strain Injury”, beter bekend als RSI-klachten.

Artrose: Bij artrose is er sprake van slijtage van een gewricht; met name het kraakbeen is hierbij beschadigd, waardoor de botuiteinden dichter tegen elkaar komen te liggen. Het komt veel voor bij ouderen, maar kan ook al op jongere leeftijd optreden. Bij artrose ontstaat er pijn en stijfheid in de gewrichten.

Artritis: Bij een artritis is er sprake van een ontsteking in het gewricht. Een ontsteking in het gewricht heeft drie belangrijke kenmerken: Pijn, zwelling en roodheid. Ook de beweging gaat minder goed (door de pijn en zwelling). Voorbeelden van een gewrichtsontsteking zijn: Jicht, reumatoïde artritis, een opvlamming van artrose of een gewrichtsontsteking door een bacterie.

Afbeelding 2. Artritis en artrose

Wat is glucosamine?

Glucosamine is een natuurlijk voorkomende stof die in het menselijk lichaam onder andere wordt aangemaakt in gezonde kraakbeencellen. Glucosamine trekt vocht aan zodat schokken beter geabsorbeerd kunnen worden. Het zorgt er zo voor dat het kraakbeen zijn stevige, doch soepele eigenschappen behoudt en het is een belangrijk bestanddeel van gewrichtsvloeistof.

Op latere leeftijd gaat het kraakbeen minder glucosamine aanmaken. Hierdoor wordt er minder vocht vastgehouden en kunnen schokken minder goed worden geabsorbeerd. Dit is waarschijnlijk mede bijdragend aan de slijtage van gewrichten wanneer iemand ouder wordt. In de voeding komt glucosamine nauwelijks voor. Daarom kiezen mensen er regelmatig voor om glucosamine als supplement te slikken, meestal in een dosering van 1200 tot 1500 milligram per dag. Dit gebeurt vaak in combinatie met twee andere stofjes waarvan wordt geclaimd dat ze de gezondheid van gewrichten bevorderen: chondroitine en MSM (methylsulfonylmethaan).

Afbeelding 3. Glucosamine molecuul

Helpt glucosamine bij artrose?

Het effect van glucosamine is het beste onderzocht bij mensen met artrose. In 2018 is er een meta-analyse gepubliceerd die de resultaten van 14 gerandomiseerde klinische onderzoeken met elkaar combineerde^[1]. Daarnaast werden ook de resultaten van vier onderzoeken meegenomen die de combinatie van glucosamine en chondroïtine onderzochten. Het doel van deze meta-analyse was om te onderzoeken of glucosamine de pijn bij artrose kon verlagen en de functie van het gewricht kon verbeteren.

In totaal deden er aan deze zestien studies gezamenlijk ruim 4000 mensen mee. Het is belangrijk om daarbij te vermelden dat er in deze onderzoeken alleen proefpersonen geïncludeerd werden met artrose aan de knie of heup.

Uit het hierboven beschreven onderzoek bleek dat glucosamine supplementen, in vergelijking, met placebo geen enkel effect heeft op de pijnscore van patiënten met artrose. Ook de combinatie van glucosamine en chondroïtine had geen significant effect op de mate van pijn die de mensen ervoeren. Glucosamine leek wel enig significant effect te hebben op de mate van stijfheid in knie en heup, maar dit effect was heel erg klein. Dus de vraag is dan of je dat überhaupt in het dagelijks leven zou merken.

Afbeelding 4. Glucosamine supplementen

Helpt glucosamine bij andere gewrichtsklachten?

Bij andere gewrichtsaandoeningen, zoals sportblessures en artritis is het effect van glucosamine vrijwel niet onderzocht. Wij hebben slechts één klinische studie kunnen vinden die keek naar het effect van glucosamine bij sporters met een knieblessure, waaruit naar voren kwam dat glucosaminesupplementen geen bijdrage leveren aan het verminderen van kniepijn^[2]. Verder hebben wij geen grote betrouwbare onderzoeken kunnen vinden die een antwoord kunnen geven op de vraag of glucosamine werkt bij andere gewrichtsaandoeningen dan artrose.

Is glucosamine veilig?

Voor zover op dit moment bekend heeft glucosamine geen ernstige bijwerkingen. In de eerder beschreven meta-analyse waren er wel mensen die klachten zoals diarree, buikpijn, misselijkheid en hoofdpijn rapporteerden, maar deze bijwerkingen kwamen net zo vaak voor in de placebogroep.

Conclusie

Glucosaminesupplementen zijn veilig, maar hebben geen effect op gewrichtspijn bij mensen met artrose. Wel lijkt er een klein effect te zijn of de stijfheid van de gewrichten. Onderzoek naar het effect van glucosamine bij andere gewrichtsklachten (zoals sportblessures en artritis) zijn schaars en daarom kan er niets gezegd worden over de werkzaamheid van glucosamine bij mensen met deze vormen van gewrichtspijn.

Lezing supplementen

Wil je meer leren over supplementen? Dan is onze lezing supplementen misschien wel iets voor jou! Klik op de button hieronder voor meer informatie.

Referenties

Zhu, X., et al., Effectiveness and safety of glucosamine and chondroitin for the treatment of osteoarthritis: a meta-analysis of randomized controlled trials. J Orthop Surg Res, 2018. 13(1): p. 170.
Ostojic, S.M., et al., Glucosamine administration in athletes: effects on recovery of acute knee injury.Res Sports Med, 2007. 15(2): p. 113-24.