Het SARS-CoV-2 virus, in de volksmond ook wel het coronavirus genoemd, heeft in de afgelopen jaren een grote invloed gehad op ons dagelijks leven. Maanden van thuiswerken heeft bij veel mensen onder andere geleid tot gewichtstoename, lichamelijke inactiviteit en sedentair gedrag met alle negatieve gevolgen van dien. Daarnaast hebben heel veel mensen ondertussen COVID-19 gehad en zijn soms ook ernstig ziek geweest. Patiënten die op een intensive care hebben gelegen kunnen wel 10 tot 15 kg aan spiermassa hebben verloren[1]. Kortom, Nederland heeft een groot deel van haar conditie ingeleverd.
In dit artikel bespreken we hoe je het sporten na corona het beste weer op kan starten; en met welke risico’s moet je rekening houden?. Dit is ook gedeeltelijk toepasbaar op het opbouwen van sporten na andere (luchtweg)infecties.
Risico's van sporten
Bewegen is gezond en heeft veel positieve effecten. Toch zijn er wel degelijk risico’s aan verbonden omdat sporten op zichzelf al een hoge belasting is voor ons hart- en bloedvaten. Er overlijden jaarlijks ongeveer 200 mensen tijdens het sporten of direct erna[2]. Ongeveer de helft van deze groep mensen was bekend met een aandoening van het hart. Dit risico is met name hoog als je gedurende langere tijd inactief bent geweest, zoals bij het coronavirus, en dan weer start met intensief sporten. Meer informatie is te lezen in ons artikel over de risico’s van te veel sporten.
De reden dat sporten goed is voor je gezondheid, is dat het risico op hart en vaatziekten met name wordt verlaagd op de momenten dat we niet sporten. Hoe beter je getraind bent hoe lager je risico is. Zodoende is er een nationaal beweegadvies waarbij wordt aangeraden om minimaal 150 minuten per week matig intensief te bewegen.
Afbeelding 1. De Nederlandse beweegrichtlijnen
(foto: beweegrichtlijnen 2017)
Langdurige inactiviteit heeft daarnaast ook negatieve effecten op je bewegingsapparaat. Het niet belasten van pezen laat hetzelfde negatieve effect zien als het overbelasten van pezen[3]. Dit zal dan ook leiden tot een vermindering van de kwaliteit van de pees en dus verhoogde kans op peesproblemen. Zodoende is het belangrijk voor je gewrichten en je hart en bloedvaten om het sporten weer langzaam op te bouwen zodat deze risico’s zo veel mogelijk voorkomen kunnen worden.
Opbouwen van sporten na ziekte
Het rustig opbouwen van je conditie na langdure inactiviteit is belangrijk om klachten/ blessures te voorkomen. De tijd die nodig is om dit weer op te bouwen hangt af van de mate van deconditionering. Als iemand ernstig ziek is geweest dan kan hij of zij het beste starten met licht intensieve activiteiten zoals wandelen en rustig fietsen. Wanneer dat makkelijk gaat dan kan het verder worden uitgebouwd naar matig en uiteindelijk tot zwaar intensieve activiteiten (afbeelding 2). Wanneer mensen weer beginnen met sporten is het ook belangrijk om extra aandacht te besteden aan een goede warming-up en cooling-down om blessures te voorkomen.
Afbeelding 2. Intensiteit van sporten
(foto: kenniscentrum sport)
Daarnaast zijn er algemene adviezen zoals: pak voldoende nachtrust, stop met roken en houd rekening met je voeding. Door relatief veel groente, fruit en eiwitten te eten bescherm je enerzijds de gewrichten en anderzijds bouw je je spierkracht en conditie sneller op.
Sporten na corona
Naast de algemene effecten van inactiviteit door ziekte heeft corona ook specifieke effecten. Vooral de eerste varianten (zoals de alpha en delta variant) hadden soms ernstige gevolgen voor het lichaam. In een autopsie studie uit Hamburg bleek 67% van de overleden corona patiënten diffuse schade aan de longblaasjes te hebben[4], maar het virus was niet alleen een belasting voor de longen. In die studie vonden ze namelijk ook dat 58% veneuze trombose had ontwikkeld en bij 33% waren longembolieën de directe oorzaak van overlijden.
Corona zorgde daarnaast ook voor een belasting op het hart. In een ziekenhuis in Wuhan hebben ze vastgesteld dat 20% van de patiënten verhoogde troponines ontwikkelde tijdens de opname[5]. Troponine is een eiwit dat betrokken is bij de spiercontractie en wordt normaal gesproken nauwelijks in bloed gevonden. Op het moment dat deze stof toch in het bloed gevonden wordt, wijst dit erop dat er (hart)spiercellen zijn afgestorven. De troponines van het hart en skeletspieren verschillen zodanig dat ze apart gemeten kunnen worden. Ze vonden ook een correlatie tussen de hoogte van de troponine en de ernst van de corona infectie: hoe zieker de patiënt hoe hoger het troponine.
Daarnaast heeft de European Society of Cardiology (de Europese vereniging van cardiologen) een artikel gepubliceerd waarin ze beschrijven dat COVID-19 vaak complicaties aan het hart veroorzaakt, in de vorm van ritmestoornissen, hartinfarct, ontsteking van het hart en hartfalen[6].
Al met al is gebleken dat de eerste coronavarianten niet hetzelfde waren als een normale griep en dus veel ernstige gevolgen kan hebben waar ook rekening mee moet worden gehouden bij het opbouwen van het sporten. Gelukkig lijken deze schadelijke effecten bij een infectie met de omikronvariant een stuk minder ernstig.
Sporten na een infectie: Wanneer is medische hulp noodzakelijk?
Een grote groep corona patiënten zal waarschijnlijk herstellen zonder aanvullende medische hulp. Zij kunnen hun sportactiviteit gewoon opbouwen op de manier die eerder in dit artikel beschreven is.
Daarentegen zullen er ook mensen zijn die tijdens inspanning/beweging tegen beperkingen aanlopen zoals benauwdheid, pijn op de borst of gewrichtsklachten. Mocht u het niet vertrouwen, neem dan eerst contact op met de huisarts. De huisarts kan met u bepalen wat de beste vervolgstappen zijn. Als u met name een inspanningsgebonden vraag heeft, kunt u verwezen worden naar een sportarts. Daarnaast voeren sportartsen ook sportmedische onderzoeken uit waarbij de patiënt een check-up krijgt voordat hij/zij het lichaam weer gaat belasten. Voor de sportmedische onderzoeken is geen verwijzing nodig van de huisarts maar kunnen mensen zelf een afspraak maken. De kosten hiervan vallen dan ook niet in het basispakket maar worden deels vergoed uit de aanvullende verzekering.
Door middel van een anamnese, lichamelijk onderzoek en inspanningstesten kan een sportarts de status van het hart, de longen en de vaten van een patiënt beoordelen en of er een normaal inspanningsvermogen is. Als dat niet zo is dan kan op basis van het onderzoek bepaald worden waar de beperkende factor ligt en of er aanvullend onderzoek nodig is. Daarnaast beoordeelt de sportarts ook het bewegingsapparaat en krijgt hiermee dus een compleet plaatje van de patiënt. Op deze manier zorgt de sportarts ervoor dat de patiënt weer op een veilige manier kan gaan sporten.
Conclusie
Sporten na een langere periode van lichamelijke inactiviteit, bijvoorbeeld na ziekte, moet je rustig opbouwen. Vooral aan het begin van de COVID pandemie waren er veel patiënten met schade aan hart en longen die het opbouwen van fysieke activiteit verder belemmerde. Zodoende moet je bij twijfel contact opnemen met uw huisarts.
Gerelateerde artikelen
Bronnen
- Hermans, G. and G. Van den Berghe, Clinical review: intensive care unit acquired weakness. Crit Care, 2015. 19: p. 274.
- Dolmans, A.J., et al., [The risk of dying during sports activities]. Ned Tijdschr Geneeskd, 1984. 128(13): p. 595-8.
- Cook, J.L. and C.R. Purdam, Is tendon pathology a continuum? A pathology model to explain the clinical presentation of load-induced tendinopathy. Br J Sports Med, 2009. 43(6): p. 409-16.
- Wichmann, D., et al., Autopsy Findings and Venous Thromboembolism in Patients With COVID-19. Ann Intern Med, 2020.
- Shi, S., et al., Association of Cardiac Injury With Mortality in Hospitalized Patients With COVID-19 in Wuhan, China. JAMA Cardiol, 2020.
- Guzik, T.J., et al., COVID-19 and the cardiovascular system: implications for risk assessment, diagnosis, and treatment options. Cardiovasc Res, 2020.