“LDL-cholesterol is slecht en HDL-cholesterol is goed.”
Dit wordt vrijwel overal zo beschreven, waaronder op de website van de Nederlandse hartstichting1 en het voedingscentrum2. Dit soort berichtgevingen hebben cholesterol (deels onterecht) een slechte reputatie gegeven. Daarom verdient deze uitspraak verdere toelichting.
In dit artikel zullen we uitleggen wat HDL- en LDL-cholesterol precies is en waarom er gezegd wordt dat HDL het goede cholesterol is, terwijl LDL als het slechte cholesterol wordt gezien.
Is cholesterol alleen maar slecht?
Zonder cholesterol zou geen enkel mens in leven kunnen blijven. Het is een essentiële bouwsteen voor celmembranen, steroïdhormonen, vitamine D en gal. Ongeveer 80% van dit cholesterol wordt door ons eigen lichaam gemaakt (met name in de lever). De overige 20% wordt uit ons voedsel gehaald. Ondanks zijn essentiële taken, staat cholesterol bij het brede publiek in een kwaad daglicht omdat een te hoog gehalte de kans op hart- en vaatziekten vergroot. Met name een hoog LDL en een laag HDL cholesterol zijn geassocieerd met een hoge kans op hart- en vaatziekten. Het interessante is echter, dat er maar één soort cholesterol is, waarvan de structuur er als volgt uit ziet:
Afbeelding 1. De structuur van cholesterol
Toch wordt er onderscheid gemaakt in HDL- en LDL-cholesterol, wat verwijst naar de lipoproteïnen waarin cholesterol vervoerd wordt.
Wat zijn lipoproteïnen?
Lipiden (waaronder cholesterol en vetten) zijn niet in water oplosbaar, maar toch moeten deze stoffen in het bloed vervoerd worden. Dit gebeurt door middel van lipoproteïnen: Dit zijn kleine bolletjes met een kern van hydrofobe (waterafstootbare) stoffen, omgeven door een hydrofiele (wateroplosbare) buitenkant. De kern van deze lipoproteïnen bestaat grotendeels uit cholesterol en triglyceriden (vetten) en de buitenkant bestaat uit eiwitten (proteïnen) die goed oplossen in water en fosfolipiden (met een hydrofiele kop en een hydrofobe staart)(afbeelding 2). Lipoproteïnen worden ingedeeld op basis van hun dichtheid. Van lage naar hoge dichtheid zijn dit:
- Chylomicronen
- Very-low-density lipoprotein (VLDL)
- Intermediate-density-lipoprotein (IDL)
- Low-density-lipoprotein (LDL)
- High-density-lipoprotein (HDL)
Met name deze laatste twee lipoproteïnen zijn heel bekend omdat ze de belangrijkste rol spelen in het vervoer van cholesterol door het lichaam.
Afbeelding 2. Lipoproteïne
Cholesteroltransport in het lichaam?
In afbeelding 3 zie je een (vereenvoudigde) weergave van het transport van cholesterol in het menselijk lichaam. Nadat cholesterol in de lever is gevormd, wordt het samen met triglyceriden verpakt in een VLDL-deeltje, waarna het aan het bloed wordt afgegeven. In het bloed geeft het VLDL deeltje zijn triglyceriden (en een deel van het cholesterol) af aan de (vet)cellen. Doordat het VLDL de triglyceriden afgeeft, wordt de lipoproteïne kleiner (en neemt de dichtheid toe); dan noemen we het LDL.
Ongeveer 70-80% van dit LDL wordt terug opgenomen in de lever (en een deel in de bijnieren en testes/eierstokken). Het overige LDL blijft in de bloedbaan en wordt uiteindelijk “opgeruimd” door cellen van ons immuunsysteem: macrofagen. Het probleem is dat dit proces soms niet goed gaat. De macrofagen die het LDL hebben opgenomen nestelen zich soms in de vaatwand waar ze zorgen voor vervetting (atherosclerose).
Het HDL zien we aan de onderkant van afbeelding 3 terug. HDL zorgt voor transport van het “overtollige” cholesterol vanuit de cellen terug naar de lever. In de lever wordt het cholesterol uit het HDL gehaald waarna het met het gal, via de ontlasting, uit het lichaam verwijderd kan worden.
Afbeelding 3. Transport van cholesterol in het menselijk lichaam
Waarom wordt er gezegd dat LDL slecht is en HDL goed?
LDL wordt ook wel “slecht” cholesterol genoemd omdat het bijdraagt aan de vorming van atherosclerotische plaques (aderverkalking). Aan de andere kant zorgt HDL ervoor dat cholesterol van het weefsel terug naar de lever wordt vervoerd, waar het uitgescheiden kan worden via onze ontlasting.
Een hoge concentratie van LDL in het bloed is een marker die wijst op een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Meerdere grote studies hebben aangetoond dat een hoog LDL, in combinatie met een laag HDL het meeste risico geeft op het krijgen (en overlijden aan) hart- en vaatziekten3, 4 en dat een verlaging van het LDL gehalte door middel van statines (cholesterolverlagende medicijnen) dit risico juist verlaagt5. Echter, is er zelfs na jarenlang onderzoek nog steeds een discussie gaande of er een direct causaal verband is tussen het LDL gehalte of dat het eerder het gevolg is van andere onderliggende verstoringen in het (vet)metabolisme. Deze discussie is zo uitgebreid dat wij die niet hier, maar in een toekomstig artikel zullen behandelen.
Gerelateerde artikelen
Bronnen
1. Hartstichting. Cholesterolwaarden [online].
2. Voedingscentrum. Cholesterol. 2020.
3. Gordon DJ, Probstfield JL, Garrison RJ, et al. High-density lipoprotein cholesterol and cardiovascular disease. Four prospective American studies. Circulation 1989;79:8-15.
4. Gordon T, Castelli WP, Hjortland MC, Kannel WB, Dawber TR. High density lipoprotein as a protective factor against coronary heart disease. The Framingham Study. Am J Med 1977;62:707-714.
5. Baigent C, Keech A, Kearney PM, et al. Efficacy and safety of cholesterol-lowering treatment: prospective meta-analysis of data from 90,056 participants in 14 randomised trials of statins. Lancet 2005;366:1267-1278.
Ik ben van mening dat dat hoog cholesterol fabels zijn, wij maken zelf cholesterol aan, als deze zo slecht zijn waarom maken we deze dan aan zoals dit artikel schrijft… ik vindt dat er meer onderzoeken moeten gedaan worden, LDH en HDL “hoge/Lage dichtheid van lipoproteïnen, lipo = vet en proteïnen eiwitten dit zijn in mijn woorden geen cholesterol, en dat “vetten” slecht zijn is ook een fabeltje, er leven sinds door de eeuwen heen door culturen alleen op vetten.. misschien wel een interessante persoon om zijn visie te horen over cholesterol, vetten, ketogeen dieet is: … verder wil ik het hierbij laten, en wens iedereen en gezonde levensstijl toe, hoe maakt mij niet uit als je maar eerlijk bent tegenover je zelf en waar je achterstaat.
mvg Ray (Elementair Fysioloog)